Bitwa pod Komarowem (zwana w Rosji bitwą pod Tomaszowem) była bitwą na froncie wschodnim w czasie I wojny światowej, która była zwycięstwem wojsk austro-węgierskich.
Tło
W planach przedwojennych Helmuth von Moltke Młodszy pisał 2 sierpnia do Franza Grafa Conrada von Hötzendorf: „Korpus armii niemieckiej idący na Kalisz-Częstochowę w każdym razie rozpocznie natarcie na Radom-Nową Aleksandrię przez Kalisz-Częstochowę na 12 dzień mobilizacji. Dowódca korpusu otrzyma rozkaz nieustannego natarcia na Rosję i dołączenia do lewej flanki najbardziej wysuniętej na armii austriackiej”. W liście dziękując Pritowi Buttarowi napisał: „… Conrad był chętny do podjęcia ofensywy i nie potrzebował żadnych ponagleń. Wielokrotnie dzielił się ze swoim niemieckim odpowiednikiem koncepcją ogromnej operacji szczypiec, mającej na celu odizolowanie rosyjskiej części na zachód od Warszawy.
Austro-węgierskie armie pod dowództwem Conrada obejmowały 1 Armię Dankla na wschód od Sandomierza z I, V i X Korpusem składającym się z 10 dywizji piechoty, 2 dywizji kawalerii i brygady piechoty. Na północ od Przemyśla znajdowała się 4. Armia Auffenberga z korpusami II, VI, IX i XVII składającymi się z 9 dywizji piechoty i 2 dywizji kawalerii. Na wschód od Przemyśla znajdowała się 3. Armia Brudermanna, w skład której wchodziły III, XI i XIV Korpus składający się z 18 dywizji piechoty i 4 dywizji kawalerii. Heinrich Rittmeister Kummer von Falkenfeld dowodził Grupą Armii na zachodniej flance, składającą się z 2 dywizji piechoty i 1 kawalerii.
Rosyjski Front Południowo-Zachodni był pod dowództwem Nikołaja Judowicza Iwanowa. Jego siły obejmowały 4. Armię Saltzy z Korpusem Grenadierów, XIV i XVI Korpus składający się z 6 dywizji piechoty, 3 dywizji kawalerii oraz brygady piechoty i kawalerii. Na wschodzie znajdowała się Piąta Armia Plehve z V, XVII, XIX i XXV korpusem składającym się z 10 dywizji piechoty i 5 kawalerii. Dalej na wschód znajdowała się 3. Armia Mikołaja Ruzskiego z IX, X, XI i XXI Korpusem złożonym z 12 dywizji piechoty i 4 dywizji kawalerii. Na wschodnich flankach Rosji znajdowała się 8. Armia Aleksieja Brusiłowa z VII, VIII, XII i XXIV korpusem 10 dywizji piechoty i 5 kawalerii.
Po bitwie pod Kraśnikiem 1. Armia Dankla zmusiła rosyjską 4. Armię do odwrotu w kierunku Lublina. W ramach kontrataku rosyjska 5. Armia Plehvego podjęła próbę odwrócenia austro-węgierskiej wschodniej flanki.
Bitwa
26 sierpnia rosyjski XXV Korpus został zaatakowany przez X Korpus 1 Armii Dankla i II Korpus 4 Armii Auffenberga. Po dotarciu do Zamościa korpus Rosjan musiał wycofać się do Krasnegostawu. W międzyczasie XVII Korpus Plehve dotarł do Sokoła, podczas gdy jego XIX i V Korpus posunął się na południowy zachód. W dniu 27 sierpnia arcyksiążę Józef Ferdynand z XIV Korpusem Austrii, z 4 dywizjami piechoty, strzegł austriacko-węgierskiej flanki wschodniej, na prawo od XVII korpusu, podczas gdy VI Korpus stanął naprzeciw rosyjskiego XVII i V Korpusu. Po dwóch dniach walk niewiele osiągnięto po obu stronach, poza zmniejszeniem siły bojowej rosyjskiego XXV Korpusu. 28 sierpnia Austro-Węgierski XVII Korpus zaatakował wschodnią flankę rosyjskiego V Korpusu, przerywając jego atak. Podobnie korpus arcyksięcia zaatakował tyły rosyjskiego XVII Korpusu, który wycofał się w chaosie pod koniec dnia. 29 sierpnia Austro-Węgierski II Korpus ruszył na wschód od Zamościa.
Następstwa
Brak zapasów i wyczerpany po wielu dniach walk Auffenberg nie był w stanie ścigać wycofujących się Rosjan. Według Brita Puttar „Zwycięstwo pod Komarowem było niepełne, ponieważ Plehve uniknął okrążenia i uratował w ten sposób znaczną część swojej armii, ale jego straty były znaczne. Austro-Węgrzy wzięli ponad 20 000 jeńców i zdobyli 150 dział”.
