Co zobaczyć w Lubartowie? Najpopularniejsze atrakcje turystyczne

Lubartów to miasto z bogatą historią i wspaniałymi pozostałościami po minionych wiekach. Zdecydowanie zasługuje na szerszą uwagę i częstsze odwiedziny. Co zatem warto zobaczyć w Lubartowie?

Lubartów to miasto położone w centralnej części województwa lubelskiego. Stolica Ziemi Lubartowskiej leży nad rzeką Wieprz. Miasto zamieszkuje niecałe 22 tysiące mieszkańców. Dawna siedziba magnatów polskich: Firlejów, Sanguszków i Lubomirskich leży na Wysoczyźnie Lubartowskiej, zaliczanej do Niziny Południowopodlaskiej. W pobliżu Lubartowa znajduje się Kozłowiecki Part Krajobrazowy. Ze stolicy Lubelszczyzny – Lublina, do Lubartowa prowadzi Droga Krajowa nr 19. Co zobaczyć, gdy będziemy w Lubartowie?

Historia Lubartowa czy Lewartowa?

Zanim przedstawione zostaną poszczególne zabytki warto zapoznać się z dosyć ciekawą historią Lubartowa. Miasto to zostało założone dokładnie 29 maja 1543 roku przez przedstawiciela lubelskiej rodziny możnowładców – Piotra Firleja. Pierwotna miasto nosiło inną nazwę. Początkowo nie mówiono Lubartów, a Lewartów. Nazwa ta wywodziła się od herbu rodu Firlejów – Lewarta. Dopiero w 1744 roku na prośbę dziedzica księcia Mikołaja Krzysztofa Sanguszki, król August III zmienił nazwę miasta Lewartów na Lubartów. Miało się to dokonać na cześć rzekomego protoplasty rodu Sanguszków – księcia Lubarta Giedyminowicza.

Lubartów pod rządami Firlejów przeżywał swój złoty okres. W późniejszych latach, a przede wszystkim ze względu na zniszczenia spowodowane najazdem Szwedów w XVII wieku miasto podupadło. Sytuacja poprawiła się dopiero, gdy władzę w mieście objął Paweł Karol Sanguszko. Rodzina Sanguszków władała miastem równo sto lat, od 1739 do 1839 roku. To właśnie rodowi Sanguszków Lubartów zawdzięcza obecny pałac, który jest najbardziej reprezentatywną budowlą w mieście. Jego historia sięga jednak znacznie wcześniej, ale o tym później.

Lubartów w XIX wieku odczuł znacznie zabory, pod jakimi znalazły się polskie ziemie. Po powstaniu styczniowym na miasto spadły carskie represje. Dopiero po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 roku miasto zaczęło się ponownie rozwijać.

Dziś Lubartów jest siedzibą powiatu lubartowskiego. Ze względu na bliskie położenie wobec Lublina jak i największej atrakcji turystycznej regionu – Pałacu Zamoyskich w Kozłówce, miast jest często odwiedzane. Co zobaczyć w Lubartowie?

Pałac Sanguszków

Jest to zdecydowanie największa turystyczna atrakcja miasta. Historia pałacu sięga założycieli Lubartowa – rodu Firlejów. Początków budowli należy szukać jeszcze w I połowie XVI wieku, kiedy to Piotr Firlej rozpoczął budowę miasta. Pierwsza pisemna relacja świadcząca o budowli pochodzi z 1549 roku. Spełniał wówczas także rolę obronną. Spadkobierca Piotra – Mikołaj Firlej rozbudował pałac w II połowie XVI wieku. Powstały wtedy m.in. dwa boczne skrzydła. Na parterze znajdowała się izba stołowa, kaplica i ok. 10 pokoi. Na górze znajdowała się biblioteka, reprezentacyjna sala, duży apartament i kilka pokoi. Zamek urządzono w klasycznej zasadzie symetrii i osiowości. Mikołaj, który nie liczył się z kosztami założył także wokół budynku wspaniały ogród.

W II połowie XVII wieku pałac mający kształt zamku przeszedł w ręce marszałka wielkiego koronnego Józefa Karola Lubomirskiego i wtedy również dokonano rozbudowy obiektu. Dawny zamek został przebudowany w latach 1693-1703 przez słynnego wówczas architekta Tylmana z Gameren na barokowy pałac otoczony geometrycznym ogrodem. W 1710 roku pałac jak i cały Lubartów przeszedł we władanie marszałka wielkiego litewskiego Pawła Karola Sanguszki. Sam pałac w wyniku działań wojennych w latach 1722 -1741 uległ zniszczeniu. Został odrestaurowany według projektu architekta Pawła Antoniego Fontany. Pod nadzorem tego włoskiego architekta wprowadzono nowy wystrój elewacji i wnętrz, wzniesiono także zabudowę dziedzińca paradnego oraz oranżerię.

W połowie XVIII w. pałac w Lubartowie uchodził za jedną z piękniejszych rezydencji magnackich w Rzeczypospolitej. W 1830 r., za czasów Klementyny z Sanguszków Małachowskiej, zespół pałacowy został przekształcony według projektu Adolfa Schucha. Dalsze losy pałacu są przykre. Od 1839 r. był własnością Henryka Łubieńskiego, następnie został przejęty przez Bank Polski. W latach 1843-1858 mieścił się w nim szpital wojskowy. Od 1867 był nieużytkowany i popadał w ruinę. W 1918 roku został częściowo uszkodzony, a w 1933 roku w wyniku pożaru spłonął. Wtedy budowlę wykupił Zarząd Miejski Lubartowa. Pałacu nie oszczędziła II wojna światowa. Odbudowano go dopiero w latach 1950-1970.

Dziś w budynku dawnego pałacu mieści się Starostwo Powiatowe, dlatego nie jest w całości udostępniony do zwiedzania, ale można podziwiać jego wnętrza w godzinach otwarcia Urzędu. Pałac otacza piękny, zadbany park z fontanną. Oranżeria jest własnością prywatną.

Kościół Św. Anny

Drugą najważniejszą atrakcją turystyczną Lubartowa, obok której nie można przejść obojętnie jest kościół Św. Anny. Wskazuje się, że jest to najbardziej reprezentatywny kościół późnobarokowy dla architektury XVIII w. na Lubelszczyźnie, z zachowanym pełnym wystrojem rzeźbiarskim i wyposażeniem z tamtej epoki. Powstał w latach 1733-1738 według projektu Pawła Antoniego Fontany. Ufundowany został przez ówczesnego właściciela Lubartowa, Pawła Sanguszkę. Powstał na miejscu dawnego drewnianego kościoła. Parafia Św. Anny w Lubartowie istniała dużo wcześniej, ale dopiero w XVIII wieku kościół ten zyskał miano ,,Fary Lubartowskiej” a kult świętej Anny zaczął się szerzyć po okolicznych miejscowościach.

Kościół jest świątynią w stylu późnobarokowym. Liczne zaokrąglenia, filary i witraże wzbogacają wnętrze grą światła. Fasadę kościoła ozdabiają dwie wieże, które zwieńczone są pięknymi hełmami. Na uwagę zasługuje fakt, że portal wejściowy, który jest wsparty na dwóch kolumnach, wykonany został z czarnego marmuru. Kościół wyposażony jest w organy z 1742 roku. Równie stara jest dzwonnica, która według zapisu wzniesiona została w 1748 roku.

Kościół Św. Anny nie zmienił się praktycznie wcale od XVIII wieku. Jest to wspaniała pamiątka przeszłości tego miasta. Od niedawna nosi też tytuł Sanktuarium Św. Anny Patronki Rodzin. Od 2008 roku kościół posiada tytuł bazyliki mniejszej.

Stary żydowski cmentarz

Mimo, że żydowski cmentarz w Lubartowie został zdewastowany i zniszczony przez Niemców podczas II Wojny Światowej to warto przyjrzeć się jego pozostałością. Nekropolia ta znajdowała się przy dawnej ul. Żabiej (obecnie róg ul. Legionów i Armii Krajowej), w pobliżu synagogi. Chowano tam zmarłych od XVI do XIX wieku. W wyniku podboju Polski i wprowadzenia okupacyjnej władzy Niemcy po zdewastowaniu cmentarza postawili na jego miejscu szubienicę i wieszali na niej Żydów.