Kredowe miasto to miejscowość z bogatą historią położona we wschodniej Lubelszczyźnie. Zobacz jakie atrakcje skrywa i co warto zobaczyć w okolicy.
Chełm jest jednym z największych miast Lubelszczyzny. Chełm należał w średniowieczu do Grodów Czerwieńskich, czyli obszaru spornego między Polską a Rusią i z tego powodu przechodził z rąk do rąk. Prawa miejskie Chełm uzyskał w okresie rządów polskich, pod koniec XIV. Zasłynął jako kredowe miasto.
W mieście położonym na wschodnie województwa od setek lat krzyżowały się kultury i religie. Dziś w miejskiej architekturze można to dostrzec gołym okiem. Co ma do zaproponowania dla turystów kredowe miasto?
1. Chełmska Górka – czyli Góra Zamkowa
Jest to jedno z najstarszych miejsc na terenie Chełma. Górka ta zwana jest inaczej Zamkową lub Katedralną. Obecnie znajduje się tutaj zespół pokatedralny z bazyliką Narodzenia Najświętszej Marii Panny na czele. Zwiedzając okolicę Górki zobaczymy też m.in. Klasztor Bazylianów, Pałac Biskupów, a także Bramę Uściłuską. Brama ta to najstarsza budowla w mieście. Jej początki sięgają XVII wieku. Niegdyś stanowiła ona część obwarowań miejskich. Na Górze Chełmskiej są też pozostałości grodziska z X wieku oraz XIII-wiecznego zamku.
Przed zejściem z Górki koniecznie trzeba wejść na XIX wieczną dzwonnicę, z której rozpościera się widok na panoramę miasta.
2. Kredowe miasto – podziemia
Chełmskie Podziemia Kredowe to największa turystyczna atrakcja miasta. Trasa turystyczna podziemnymi korytarzami liczy aż 2 km. Cały labirynt korytarzy według różnych szacunków około 40 km. Zwiedzać podziemia można z przewodnikiem, który bardzo ciekawie i ze szczegółami opowiada o historii tego miejsca. Zanim wybierzemy się do podziemi warto wziąć ze sobą dodatkową odzież, ponieważ pod ziemią temperatura utrzymuje się w granicach około 9 stopni.
Podziemia to wielopoziomowy kompleks korytarzy i komór powstał w wyniku wielowiekowej eksploatacji kredy piszącej, której złoża znajdują się pod powierzchnią miasta. Mieszkańcy Chełma kredę zaczęli wydobywać w XIII wieku. Najstarsze tunele zlokalizowane są w okolicy góry zamkowej. Tunele kopano wprost z piwnic. Dlatego dziś pod miastem rozciąga się cała ich sieć. Kreda ta była sprzedawana. Wykorzystywano ją m.in. w budownictwie, ceramice i przemyśle farbiarskim. Tunele miały też inną funkcję – służyły jako schronienie podczas napadów i wojen.
Kreda w Chełmie wydobywana była w zasadzie bez żadnych ograniczeń. Dopiero w XIX wieku zaczęto wprowadzać stopniowo ograniczenia z uwagi na bezpieczeństwo a następnie w XX wieku całkowicie zabroniono wydobycia. Powiększające się wyrobiska i tunele doprowadzały bowiem do zapadania się budowli na powierzchni. Jeszcze w latach 70 XX wieku dochodziło do zapadania się chełmskich ulic. Od lat 60 podejmowane są prace badawcze i zabezpieczające.
25 stycznia 1995 roku decyzją Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków wielopoziomowy kompleks wybierzysk górniczych znajdujących się pod Starówką Chełmską został wpisany do rejestru zabytków ówczesnego województwa chełmskiego.
3. Plac Łuczkowskiego – czyli chełmski rynek
Plac Doktora Edwarda Łuczkowskiego jest częścią Chełmskiej Starówki. Znajduje się tu Pomnik poległych w wojnie 1920 roku. Na Placu Łuczkowskiego warto zatrzymać się przy zrekonstruowanej studni miejskiej i pozostałościach dawnego ratusza, który strawiły liczne pożary, aż w 1848 roku, zdecydowano o jego rozbiórce. Zabytkowe są również kamienice, które wzniesiono w XVIII wieku. Mnogość zabytków wokół Placu sprawia, że jest on jedną z głównych atrakcji turystycznych miasta. Nie można go ominąć podczas zwiedzania. Niska zabudowa wokół Placu może zastanawiać, ale jej źródło tkwi w prozaicznej przyczynie. Przez wzgląd na podłoże kredowe, które jest podziurawione przez wydobycia tutejsze zabudowania mają przeważnie do 4 pięter wysokości.
4. Cerkiew św. Jana Teologa w Chełmie
Cerkiew prawosławna św. Jana Teologa jest chełmskim zabytkiem z XIX wiecznym rodowodem. Została wzniesiona w latach1848–1852 dla duchowych potrzeb stacjonujących w mieście wojsk rosyjskich. W 1864 roku przekształcono ją w świątynię parafialną. Dziś stanowi centrum życia prawosławnych ziemi chełmskiej. Cerkiew harmonijnie łączy styl klasycystycznej architektury z tradycyjnym bizantyjskim pięciodzielnym układem przestrzennym.
5. Synagoga
Synagoga mieści się przy ulicy Kopernika 8 i jest pozostałością po licznej ludności żydowskiej, która zamieszkiwała Chełm przed II Wojną Światową. Wówczas chełmscy Żydzi uznawani byli w Europie za ludność niezbyt rozgarnięta i byli obiektem wielu żartów. Pisał o nich m.in. sam Singer. Dziś w budynku dawnej synagogi mieści się restauracja. Obok znajduje się dawny dom rabina, w którym dziś urządzone są mieszkania.
