Zamość: Chcą reaktywacji Akademii Zamojskiej

Radny Rady Miasta Zamość Krzysztof Sowa złożył interpelację w sprawie wsparcia inicjatywy reaktywacji Akademii Zamojskiej. Za inicjatywę odpowiada Społeczny Komitet Reaktywacji Akademii Zamojskiej.

Akademia Zamojska została założona w Zamościu w1584 roku jako świecka uczelnia. Jej fundatorem był Jan Zamoyski a organizatorem Szymon Szymonowic. Miała kształcić światłych obywateli Rzeczypospolitej, przygotowanych do uczestnictwa w życiu publicznym. Akademia, która działała niemal 200 lat, nadawała stopnie doktora filozofii i prawa. Do dziś pozostał po niej czteroskrzydłowy gmach z wewnętrznym dziedzińcem na Starym Mieście. Od zeszłego roku miasto prowadzi tu remont konserwatorski.

Program Akademii Zamojskiej realizowano na dwóch poziomach – niższym pięcioletnim i wyższym, akademickim sześcioletnim. Adepci zaczynali naukę w wielu 7 lat od czytania i pisania, następnie uczyli się łaciny, greki, historii starożytnej i filozofii. Po opanowaniu tych umiejętności mogli przejść na poziom wyższy. Składał się on z siedmiu katedr: matematyki, logiki i metafizyki, filozofii naturalnej i medycyny, retoryki, filozofii moralnej i polityki, prawa polskiego i powszechnego.

Akademia szybko stała się jedną z najlepszych szkół w Polsce. Działała do likwidacji w 1784 przeprowadzonej przez Austriaków. Była pierwszą prywatną uczelnią a trzecią – po krakowskiej i wileńskiej, uczelnią w Rzeczypospolitej.

Reaktywacja?

Od wielu lat w Zamościu mówi się o potrzebie reaktywowania Akademii. Jeden z lokalnych patriotów, reprezentant środowiska akademickiego, prof. Wojciech Kolanowski mówi, że charakter Akademii, jeśli dojdzie do jej reaktywowania będzie odpowiadał potrzebom współczesnego świata.

Pomysł reaktywowania Akademii Zamojskiej pojawia się od wielu lat.  Prawie rok temu powstał nasz komitet, skupiający osoby działające, by ten pomysł zrealizować. Ostatnio, dzięki interpelacji posła Zawiślaka, sprawa nabrała tempa. Mimo trudnej sytuacji z epidemią, spotykamy się i działamy. Trudno w tej chwili mówić o charakterze akademii. Ta zlikwidowana w XVI wieku kształciła filozofów, bo tak wówczas mogła. Teraz będzie to uczelnia z kierunkami potrzebnymi społecznie

wyjaśnia prof. Wojciech Kolanowski z Zamościa

Profesor Wojciech Kolanowski jest także Przewodniczącym Społecznego Komitetu Reaktywacji Akademii Zamojskiej. W lutym 2020 roku odbyło się w Lublinie spotkanie delegacji komitetu z ówczesnym Ministrem Nauki i Szkolnictwa Wyższego Jarosławem Gowinem. Do komitetu należą także m.in. poseł na Sejm RP Sławomir Zawiślak, prof. Paweł Skrzydlewski z Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Chełmie (doradca Ministra Edukacji i Nauki), radna sejmiku Województwa Lubelskiego mgr inż. Maria Gmyz (Przewodnicząca Komisji Edukacji Kultury i Sportu Sejmiku Województwa Lubelskiego i z-ca Lubelskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków), prof. Mieczysław Ryba KUL, dr Marcin Markowski.

18 marca 2020 roku została zorganizowana Nadzwyczajna Sesja Rady Miasta w Zamościu ws. reaktywacji Akademii. Przybyli na nią radni sejmiku wojewódzkiego, wicemarszałek województwa Zbigniew Wojciechowski, posłowie Sławomir Zawiślak (PiS) i Jarosław Sachajko (Kukiz’15). Zaproszono również trzech byłych prezydentów: Eugeniusza Cybulskiego, Marka Ciastocha i Marcina Zamoyskiego.

Sesja zorganizowana została ze względu na wniosek Społecznego Komitetu na rzecz Powołania Akademii Zamojskiej, który domagał się przyjęcia prestiżowego dla miasta stanowiska, popierającego reaktywację Akademii Zamojskiej, która miałaby powstać na bazie Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Zamościu. Prezydent Andrzej Wnuk inicjatywę tę poparł i przygotował stosowną uchwałę.

Interpelacja poselska

O reaktywację Akademii Zamojskiej zawnioskował w interpelacji do Ministra Edukacji i Nauki Przemysława Czarnka, poseł Sławomir Zawiślak. 

Akademia byłaby uczelnią nowego typu, w nawiązaniu do tradycyjnych wartości uczelni wyższych, łączącą najlepszą naukę, nowoczesną edukację i patriotyczne wychowanie

napisał w interpelacji poseł

Poseł Zawiślak zauważa w interpelacji, że ,, wiele młodych osób a także niestety przedstawiciele kadry akademickiej, brało udział w ostatnich protestach publicznych w czasie których „dochodziło do działań stojących w całkowitej sprzeczności z prawem, polskim patriotyzmem, tradycją i kulturą polską”. „Trwałym środkiem umocnienia i rozwoju polskiej tożsamości kulturowej” ma być zamojska uczelnia.

Wszak, wszyscy powołujemy się na słowa Jana Zamojskiego, że „Takie będą Rzeczypospolite, jakie młodzieży chowanie”. Teraz jest chwila, by nie tylko powoływać się na te słowa, ale by podług nich owocnie działać 

zwrócił się poseł Zawiślak do ministra Czarnka

Poseł, jako członek komitetu wskazał, że reaktywacja akademii miałaby pozytywny wpływ nie tylko na rozwój kulturalny i edukacyjny ale także na oczekiwany rozwój gospodarczy miasta i regionu.

Interpelacja radnego Sowy

Radny Rady Miasta Zamość Krzysztof Sowa złożył interpelację w sprawie wsparcia inicjatywy reaktywacji Akademii Zamojskiej. 

Mija rok w którym obchodziliśmy 440 lecie lokacji miasta Zamościa, a 15 marca (inni uważają, ze 15 maja) 2021 r. upływa 427 lat od otwarcia Akademii Zamojskiej. Bardzo wielu mieszkańców miasta Zamość i okolic uważa, że nasze pokolenie powinno przywrócić Polsce i Europie Akademię Zamojską, która znów mogłaby kształcić przyszłych lekarzy, prawników, inżynierów, przyszłych mężów stanu i działaczy życia społecznego, we współpracy z innymi uczelniami polskimi i zagranicznymi

czytamy w interpelacji

Określenie zakresu poparcia dla przygotowanej przez Komitet koncepcji reaktywacji Akademii Zamojskiej przez samorząd Miasta Zamościa jest ważne, wobec koniecznego przedstawienia sposobów regionalnego poparcia dla projektu w trakcie kontynuowanych rozmów ze wspierającym projekt Ministrem Edukacji i Szkolnictwa Wyższego – Przemysławem Czarnkiem

tłumaczą członkowie Społecznego Komitetu Reaktywacji Akademii Zamojskiej

Projekt powołania w Zamościu akademii uczelni został także zgłoszony przez ww. Radną Sejmiku Województwa Lubelskiego do Strategii Województwa Lubelskiego.